Osmaci je opština u istočnom dijelu Republike Srpske, Bosne i Hercegovine. Sjedište opštine se nalazi u Osmacima. 

Geografski položaj

Opština Osmaci se nalazi u istočnom dijelu Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Površina opštine  iznosi 78,10km2, na potezu koji se u regionalnim okvirima izdvaja kao Srednje podrinje ili regija Birač. Osmaci spadaju u red  manjih opština u RS, kako po površini tako i po broju stanovnika.

Sama opština graniči sa opštinama Zvornik i Šekovići u Republici Srpskoj i Kalesijom u Federaciji Bosne i Hercegovine. Teritorija opštine Osmaci je funkcionalno povezana sa susjednim teritorijama, odnosno sa okruženjem.

U pravcu istok – zapad, najveće rastojanje između granica opštine iznosi oko 14km, a u pravcu sjever – jug, teritorija opštine se proteže u dužini 4-8 km.

Geografski položaj opštine Osmaci spada među značajnije faktore njenog društvenog razvoja. Osnovne funkcije i uticaj geografskog položaja na sadašnjost i budućnost razvoja opštine Osmaci ogledaju se u: njenom položaju prema krupnim geografskim cjelinama, prostorima u kojim se nalaze značajni prirodni resursi (tzv. Tuzlanski basen), položaju prema magistralnoj saobraćajnici Zvornik-Tuzla, razvijenim privrednim rejonima i krupnim gravitacionim centrima.

Regija Birač se nalazi u blizini poljoprivrednih rejona kao što su Semberija i Mačva, te značajnih industrijskih centara kao što su Tuzla, Zvornik, Brčko i dr.

Klimatske karakteristike

Osim prirodnih resursa i klima, kao prirodni uslov, determinirajuća je pretpostavka pri izboru proizvodne orijentacije u poljoprivredi ali i drugim privrednim aktivnostima. Geografski položaj i reljef opredijelili su osnovne klimatske karakteristike područja. Područje opštine, u cjelini, nalazi se u pojasu umjereno kontinentalne klime, sa naglašenim godišnjim varijacijama temperature i padavina . Bitne karakteristike ovog klimata se ogledaju u sledećem: ljeta su topla, dok su zime većinom hladne, jesen je neznatno toplija od proljeća dok je prelaz od zime prema proljeću na početku vrlo brz, a zatim je porast temperature ujednačen.

Istorijski aspekti razvoja područja

Opština Osmaci predstavlja jednu od najmlađih opština u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini. Opština Osmaci sa sadašnjim aministrativnim kapacitetima nastala je 1992. godine od dijela predratne opštine Kalesija.

Osmaci kao naseljeno mjesto prvi put se spominju početkom HVIII vjeka,  tačnije 1717. godine kao mjesto na kom su u okviru Bečkog rata vođene bitke između austrijske  i turske vojske.

Po prvom austrijskom popisu od 1879. godine, mjesto Osmaci se prvi put spominje kao Osmak u okviru opštine Osmak, kotar Vlasenica.

Po narednom popisu od 01.05.1885. godine opštini Osmak pripadala su naseljena mjesta Osmak, Kakanj, Mramorak, Podborogovo (dio naselja).

Tokom 1953. godine na području Osmaka bilo je sjedište Narodnog odbora opštine Osmaci, a 1955. godine dolazi do  prelaska u sastav opštine Memići, da bi od 1958 -1992. godine bila u sastavu opštine Kalesija.

Prirodni resursi

Prirodnim resursima u strukturi opštih uslova razvoja pripada posebno mjesto. Njihov višestruki značaj u procesu proizvodnje i razvoja ogleda se prije svega, u činjenici da kao osnova razvoja mogu direktno uticati na izbor proizvodne orijentacije datog područja. Osim toga značajnije bogatstvo određenih resursa može odigrati važnu ulogu faktora za stvaranje kapitala za ubrzan ekonomski razvoj.

Područje opštine Osmaci raspolaže raznovrsnim prirodnim bogatstvom koje je više značajno sa aspekta kvantiteta nego kvaliteta. Ipak, uz racionalno korištenje, ovi resursi predstavljaju važan oslonac budućem razvoju opštine.

Osnovni demografski podaci

Po popisu stanovništva iz 1991. godine, opština Osmaci  je imala 7039 stanovnika.

Broj stanovnika u opštini Osmaci po poslednjem internom opštinskom popisu iz 2001. godine   iznosio je      4646 stanovnika, a sa raseljenim  stanovništvom  taj broj iznosio je 5258 stanovnika. Po istom popisu u opštini je 1385 domaćinstava, od čega je 187  raseljenih domaćinstava koja su se u prethodnom periodu  nastanila na području opštine Osmaci.  Prosječna veličina  domaćinstva po tom popisu iznosi 3,79 članova.    

Popis iz 2001. godine je bio internog karaktera i sproveden od strane opštine. Zbog toga su popisna obilježja nedovoljna i nekompletna sa jedne strane, a sa druge metodološki neobjašnjena.

U periodu 1992-1995. godina dolazi do velikog pada  opštinske populacije  kao rezultat ratnih dejstava i razaranja. U navedenom periodu  u gotovo svim naseljima dolazi do populacionog pada, a što je  prvenstveno rezultat odlaska bošnjačkog stanovništva sa teritorije opštine Osmaci.

Prema internoj procjeni , broj stanovnika u opštini Osmaci u 2009. godini iznosio je 5242 stanovnika.

Po podacima Republičkog zavoda za statistiku,  na lokalnim izborima u 2008. godini bilo je registrovano 3579 birača, što indirektno može da ukaže na ukupan broj stanovništva u opštini Osmaci, odnosno o kontigentu stanovništva starijem od 18 godina. Međutim , i ovaj podatak treba uzeti sa rezervom jer jedan broj stanovnika opštine Osmaci, pretežno bošnjačke nacionalnosti, zbog povoljnijeg ostvarivanja određenih ličnih prava  (boračka prava, prava iz oblasti socijalne zaštite, zdravstvena zaštita, podsticaji u poljoprivredi  i dr.) posjeduje lična dokumenta  izdata u susjednoj opštini Kalesija, te samim tim ne ulaze u gore navedeni broj.

Dakle, prema procjenama došlo je do smanjenja broja stanovnika u odnosu na 1991. godinu. Razlozi za to se nalaze u činjenici da je i pored organizovanog povratka na područje opštine Osmaci jedan broj predratnog stanovništva odlučio da se trajno nastani na području drugih opština, pretežno u FBiH, ali i u RS.